از علایم این بیماری به درد در ناحیه‌ی گردن و بازو، بی‌حسی و یا مور مور شدن عضلات میتوان اشاره کرد، درد به علت فشار دیسک بر عصب نخاعی ایجاد می‌شود.
استراحت کافی، مصرف داروهای مسکن، تزریق نخاعی و فیزیوتراپی راه‌های درمان بیماری است. بیش‌تر مبتلایان بعد از ۶ هفته درمان شده و به زندگی روزمره‌ی عادی خود باز خواهند گشت. اگر علایم بیماری ادامه داشته باشد، جراحی پیشنهاد می‌شود.
دیسک گردن چیست؟
دیسک لایه ای است که بین مهره های ستون فقرات قرار دارد .دیسک از یک قسمت سفت تر خارجی و یک هسته ژله ای در مرکز تشکیل شده است.دیسک گردن (cervical disk) زمانی اتفاق می‌افتد که ساختار ژلی مانند موجود در هسته‌ی دیسک به فضای بیرون راه پیدا میکند. مثل وقتی که یک دونات ژلی را از وسط فشار داده و ژل درون آن به بیرون ریخته می‌شود.
فتق دیسک گردن سبب ایجاد فشار و التهاب بر اعصاب نخاعی می شود و احساس درد ایجاد خواهد کرد. به مرور زمان این بیرون افتادگی دیسک کوچک شده و فرد درد را به صورت جزئی احساس خواهد کرد و یا اینکه درد به صورت کامل برطرف خواهد شد. در بیش‌تر موارد درد بازو و گردن بعد از 6 هفته بهبود پیدا میکند.
نام‌های زیادی برای توصیف فتق دیسک به کار می‌رود. زمانی که حلقه‌ی اطراف دیسک دست نخورده و سالم باشد، ولی برآمدگی ایجاد شده در آن به اعصاب فشار وارد کند به آن دیسک برآمده گفته می‌شود. ولی فتق دیسک گردن کامل، زمانی اتفاق می‌افتد که وجود مشکلی در حلقه‌ی اطراف دیسک باعث شود که ماده‌ی ژل مانند موجود در هسته‌ی دیسک به بیرون راه پیدا کند. گاهی شدت بیماری زیاد می‌شود و در این حالت قطعه جدا شده‌ی دیسک به درون کانال نخاعی راه پیدا میکند.
علایم دیسک گردن
اگر فرد به دیسک گردن مبتلا باشد، دردی که فرد احساس میکند به سمت بازوها و گاهی دست‌ها منتشر می‌شود. گاهی فرد در ناحیه‌ی کتف و یا در نزدیکی آن هم احساس درد خواهد داشت و در برخی اوقات فرد با چرخاندن گردن و خم کردن آن هم احساس درد خواهد داشت. دیگر علایم این بیماری شامل اسپاسم ماهیچه‌ای، درد به همراه بی‌حس شدن بازوها و ضعیف شدن ماهیچه‌های جلو بازو، پشت بازو و خمشی مچ دست هستند.
↑علت بروز دیسک گردن چیست؟
از جمله علل بروز این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- ضربه خوردن
- وارد شدن آسیب به گردن
- بلند کردن اجسام به روش نادرست و برای دفعات زیاد
- خشک شدن دیسک‌ها در اثر افزایش سن
- ضعیف شدن فیبرهای سخت تشکیل دهنده‌ی حلقه‌ی اطراف دیسک
مایع ژل مانند درون هسته‌ی دیسک، ممکن است از دیسک خارج شده و ایجاد درد کند. ژنتیک، سیگار کشیدن و انجام دادن حرکات تکرار شونده‌ی زیاد ممکن است به آسیب‌های اولیه‌ی دیسک گردن منجر شود.
چه افرادی بیش‌تر در معرض ابتلا به دیسک گردن هستند؟
دیسک گردن در افرادی که در دهه‌ی 30 و 40 زندگی خود هستند، بیش‌تر بروز میکند. با این همه میانسالان و افراد مسنی که حرکات پرخطر انجام می‌دهند، بیش‌تر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. چیزی در حدود 8 درصد فتق های دیسک در ناحیه‌ی گردن رخ می‌دهد.
تشخیص بیماری دیسک گردن
فرد در هنگام احساس درد ابتدا باید با پزشک خود مشورت کند. پزشک بعد از گرفتن شرح حال بیمار، تشخیص می‌دهد که کدام یک از عادت‌های بیمار و سبک زندگی او در وقوع بیماری موثر بوده است. بعد از آن معاینه‌ی جسمی و بالینی انجام خواهد شد تا محل دقیق درد و ماهیچه‌های ضعیف و بی حس تشخیص داده شوند.
ام آر آی
در این روش با کمک امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی بسیار قوی، تصویری دقیق و پر از جزئیات از بافت‌ها و ساختارهای داخلی بدن گرفته می‌شود. بر خلاف رادیولوژی در واقع تصاویر به دست آمده با ام آر آی (MRI) محل دقیق دیسک گردن و عصب درگیر را نشان خواهد داد. گاهی برای نمایش تصویر با وضوح بالاتر ماده رنگی به فرد تزریق می‌شود.
این روش تشخیصی به تشخیص رشد بیش از اندازه‌ی استخوانی، تومورهای طناب نخاعی و یا آبسه‌ها هم کمک میکند.
میلوگرام
در روش میلوگرام (Myelogram) یک ماده‌ی رنگی به داخل مایع مغزی – نخاعی تزریق شده و بعد از آن تصویر اشعه ایکس گرفته می‌شود. با این روش فشار وارد شده به طناب نخاعی و یا عصب به دلیل دیسک گردن و یا دیگر بیماری‌ها مشخص خواهد شد.
این ماده رنگی در تصاویر رادیولوژی سفید رنگ دیده می‌شود و به پزشک کمک میکند تا طناب و کانال نخاعی را به دقت و با جزئیات بررسی کند. این روش همچنین منجر به تشخیص تحریک عصب توسط دیسک، رشد بیش از اندازه‌ی استخوانی، تومورهای طناب نخاعی و یا آبسه‌ها هم کمک میکند.
سی‌تی اسکن
در این روش چندین تصویر رادیولوژی اشعه ایکس از چند جهت گرفته شده و بعد تصاویر با هم ترکیب می‌شوند. تصاویر به دست آمده از سی تی اسکن جزئیات ستون فقرات و بافت‌های اطراف آن را نشان خواهد داد.
امکان گرفتن تصویر سی‌تی اسکن با تزریق ماده رنگی هم وجود دارد. با این روش میتوان متوجه شد که کدام دیسک به صورت مشخص دچار آسیب شده است.
الکترومایوگرام و بررسی جریانات عصبی
الکترومایوگرام و بررسی جریانات عصبی به خوبی نشان می‌دهند که پالس‌های الکتریکی چگونه در بافت عصبی حرکت می‌کنند. با این روش به صورت دقیق محل عصب آسیب دیده مشخص خواهد شد. برای انجام روش بررسی جریان عصبی الکتروپدهایی روی پوست قرار داده شده و پالس‌های الکتریکی – عصبی و عملکرد عصب و عضله اندازه گیری خواهد شد. این روش پالس‌های الکتریکی عصب را با دقت اندازه گیری خواهد کرد.
در جریان الکترو میوگرافی، پزشک سوزن‌های الکترود مخصوصی را به درون ماهیچه‌های مختلف فرو خواهد کرد. در این آزمایش فعالیت الکتریکی ماهیچه‌ها در هنگام انقباض و استراحت اندازه گیری خواهد شد.
از آن‌جایی که در حالت بیماری دیسک به ریشه‌های عصبی فشار وارد میکند، عصب قادر به حرکت طبیعی ماهیچه‌ها نخواهد بود. این آزمایش‌ها آسیب عصبی و ضعف ماهیچه‌ای را هم تشخیص خواهد داد.
رادیولوژی
این روش به تشخیص دیسک گردن منجر نمی‌شود، ولی اگر علت بروز درد، عفونت، تومور، اختلالات ستون فقرات و یا شکستگی استخوان باشد، با رادیولوژی تشخیص داده می‌شود.
درمان بیماری دیسک گردن
درمان معمول دیسک گردن شامل دارو، استراحت، ماساژ، فیزیوتراپی، ورزش‌های خانگی، آب درمانی، کایروپراکتیک و روش‌هایی کنترل درد است.
بیش‌تر از ۹۵ درصد افراد مبتلا به درد بازو‌ی ناشی از دیسک گردن بعد از حدود ۶ هفته درمان بهبود پیدا کرده و به فعالیت‌های طبیعی روزمره‌ی خود باز خواهند گشت.
اگر فرد به این درمان‌ها پاسخ ندهد و یا اینکه علایم بیماری بدتر شود، پزشک جراحی را پیشنهاد خواهد کرد.
درمان‌های غیر جراحی دیسک گردن
- خود مراقبتی: در بیش‌تر موارد درد ناشی از دیسک گردن بعد از چند روز بهتر شده و با گذشت ۴ تا ۶ هفته به شکل کامل برطرف خواهند شد.
محدود کردن فعالیت‌ها، استفاده از یخ، کمپرس گرم و استفاده از داروهای مسکن به بهبود فرد کمک میکند.
- دارو :پزشک ممکن است داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی و یا داروهای استروئیدی تجویز کند. گاهی برای درمان اسپاسم ماهیچه‌ای شل کننده‌ی عضلات هم تجویز می‌شود.
داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی مانند آسپرین (aspirin)، ناپروکسن (naproxen)، ایبوپروفن (ibuprofen)، سلکوکسیب (celecoxib) برای کاهش التهاب و درد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
داروهای ضد درد (Analgesics) همچون استامینوفن (acetaminophen) در کاهش درد تاثیر زیادی دارند، ولی در عین حال مانند داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی نقشی در بهبود التهاب ایفا نمی‌کنند. استفاده‌ی طولانی مدت از داروهای ضد درد و داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی باعث زخم معده و مشکلات کلیوی و کبدی خواهد شد.
شل کننده‌های عضلات مانند متوکاربامول (methocarbamol)، کاریسوپرودول (carisoprodol) و سیکلوبنزاپرین (cyclobenzaprine) برای کنترل اسپاسم ماهیچه‌ای تجویز می‌شوند.
استروئید‌ها برای کاهش ورم و التهاب رشته‌های عصبی تجویز می‌شوند. این داروها خوراکی و برای مصرف ۵ روز تجویز می‌شوند. مصرف این داروها معمولا بلافاصله اثر خود را در کاهش درد نشان می‌دهد.
تزریق استروئید :تزریق این دارو برای کاهش درد و التهاب مورد استفاده قرار می‌گیرد و تقریباً ۵۰ درصد بیماران بعد از تزریقاحساس بهتری خواهند داشت، هر چند که اثرات تزریق دارو موقتی است. برای اینکه اثر کامل‌تری داشته باشد تزریق در چند نوبت برای ماه‌ها و یا حتی سال‌ها ادامه پیدا خواهد کرد. در کنار تزریق گاهی نیاز است که فرد فیزیوتراپی و تمرین‌های ورزشی هم انجام دهد.
- فیزیوتراپی: هدف از فیزیوتراپی این است که فرد هر چه سریع‌تر فعالیت‌های روزانه را از سر گرفته و دوباره آسیب نبیند.
در تمرینات فیزیوتراپی به فرد آموزش داده می‌شود که چگونه به شیوه‌ای درست جسم سنگینی را بلد کند، بایستد و یا راه برود. همچنین فرد حرکاتی برای تقویت عضلات گردن، بازو و کتف خواهد آموخت. این تمرینات به انعطاف پذیری ستون فقرات هم کمک میکند. انجام حرکات ورزشی کششی و قدرتی نقش مهمی در فرایند درمان را تشکیل می‌دهد و باید بیمار آن را همیشه انجام دهد.
- درمان‌های جایگزین: برخی بیماران با انجام یوگا، طب سوزنی٬ تغییر رژیم غذایی و انجام پرهیز غذایی و مدیتیشن درد خود را کنترل کرده و در حالت کلی از نظر سلامتی بهبود پیدا خواهند کرد.
درمان جراحی دیسک گردن
اگر علایم بیماری با روش‌های درمانی معمول بهبود پیدا نکند، جراحی یکی از گزینه‌ها خواهد بود. عوامل زیر در برنامه ریزی برای جراحی احتمالی موثر هستند
- سن بیمار
- مدت زمانی که علایم وجود دارند
- بیماری‌های دیگر فرد
- جراحی‌های قبلی گردن
رایج‌ترین راه جراحی دیسک گردن، روش جراحی قدامی (جلوی گردن) است. روش جراحی خلفی (پشت گردن) زمانی انجام می‌شود که نیاز به بر طرف کردن مشکلاتی دیگر مانند تنگی سرخرک کرنری باشد.
دیسککتومی و فیوژن قدامی گردنی : در این روش جراح برش کوچکی را در قسمت جلویی گردن ایجاد میکند. بعد از آن عضلات، رگ‌های خونی و اعصاب کنار گذاشته می‌شود تا بافت استخوانی ستون فقرات و دیسک‌های بین مهره‌ای نمایان شود.
آن قسمتی از دیسک که به اعصاب فشار وارد میکند در این روش برداشته خواهد شد. بعد از برداشتن قسمت آسیب دیده، برای پرکردن جای خالی از گرافت استخوانی و یک صفحه‌ی فلزی برای جوش دادن مهره‌ها استفاده می‌شود. با گذشت زمان گرافت استخوانی کار گذاشته شده به استخوان بالا و پایین جوش می‌خورد. صفحه‌ی فلزی و پیچ و مهره‌ها هم برای ثبات بیش‌تر ستون مهره‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
جایگذاری دیسک مصنوعی : در جریان خارج کردن دیسک معیوب، یک وسیله‌ی متحرک که حرکات دیسک طبیعی را انجام می‌دهد به جای دیسک خارج شده، جایگذاری خواهد شد. این دیسک مصنوعی از پلاستیک و یا فلز ساخته می‌شود.
نتایج این روش جراحی مانند روش اول است و عده‌ای هم معتقد هستند که دامنه‌ی حرکتی را محدود میکند، با این همه این فرضیه ثابت نشده است.
دیسککتومی میکروسکوپی کم تهاجمی : در این روش جراح برش کوچکی را در قسمت پشتی گردن ایجاد میکند. بعد از آن لوله‌های کوچکی با قطر زیاد برای بزرگ کردن تونل ستون فقرات مورد استفاده قرار می‌گیرد. بخشی از استخوان هم خارج می‌شود تا ریشه‌ی نخاعی و دیسک در دسترس قرار گیرد. جراح برای خارج کردن دیسک معیوب از اندوسکوپ و یا میکروسکوپ استفاده میکند. در این روش بر خلاف دیگر روش‌ها به عضله آسیب کمی وارد خواهد شد.
دیسککتومی خلفی گردنی : جراح شکاف کوچکی را در قسمت پشتی گردن ایجاد میکند. برای دسترسی به دیسک معیوب، عضلات کنار زده می‌شوند. بخشی از دیسک که به اعصاب فشار وارد میکند، به دقت برداشته می‌شود. در این روش فضایی که ریشه‌ی عصبی از طریق آن از نخاع خارج می‌شود هم برای جلوگیری از آسیب‌ها و مشکلات احتمالی بعدی بزرگ‌تر خواهد شد.
بهبود بیماری و پیشگیری از دیسک گردن
تنها 8 درصد از موارد فتق دیسک مهره‌ای از نوع فتق دیسک گردن است افراد و بعد از گذشت ۶ هفته از درمان علایم بهبودی را مشاهده می‌کنند.
انرژی مثبت داشتن، فعالیت‌های روزانه‌ی منظم و بازگشت دوباره به محیط کار، عواملی بسیار مهمی برای بهبودی به شمار می‌رود. اگر فرد قادر به انجام وظایف معمول خود نباشد، بهتر است با انجام یک سری از کارهای سبک آغاز کند. پزشک برای دوره‌های زمانی کوتاه دستورالعمل‌هایی برای انجام وظایف ارائه خواهد داد.
نکات اصلی برای پیشگیری شامل:
- بلند کردن اجسام سنگین به روش درست
- داشتن ساختار قامتی درست و مناسب در هنگام نشستن، ایستادن، حرکت کردن و خوابیدن
- داشتن برنامه‌ی ورزشی مناسب برای تقویت ماهیچه‌های گردن و جلوگیری از آسیب دوباره
- داشتن محیط کاری مناسب و ارگونومیک
- داشتن وزن طبیعی
- داشتن روحیه‌ی خوب و کنترل استرس
- سیگار نکشیدن
هرگونه سوال در رابطه با موضوع این مقاله را می‌توانید در بخش نظرات بنویسید تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به سوالات شما پاسخ داده شود.
منبع:
